Những năm trước đây, phát triển kinh tế vườn hộ đối với người dân trên địa bàn tỉnh nhìn chung chỉ là hoạt động tự phát. Nhiều gia đình mặc dù có diện tích đất vườn rộng, có nhân lực nhưng chưa biết cách quy hoạch cải tạo để phát triển kinh tế nên thu nhập bấp bênh, thậm chí nhiều gia đình để đất vườn bỏ hoang gây lãng phí. Nhằm nâng cao thu nhập, tạo cảnh quan nông thôn sáng -  xanh - sạch - đẹp, tỉnh đã ban hành chính sách khuyến khích, vận động các hộ có đủ kiện kiện đăng ký tham gia thực hiện cải tạo vườn tạp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, xây dựng Vườn mẫu nông thôn mới, tạo không gian sạch đẹp, nâng cao thu nhập cho người dân, từng bước hình thành các mô hình kinh tế vườn mẫu. Đến nay, phong trào cải tạo vườn tạp để xây dựng vườn hộ theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới được các địa phương triển khai khá hiệu quả. Toàn tỉnh hiện có 27 Vườn mẫu nông thôn mới đã được cấp có thẩm quyền ra Quyết định công nhận. Mỗi vườn hộ được thiết kế trên cơ sở diện tích sẵn có và thực hiện đúng theo bản vẽ quy hoạch, đầu tư, lắp đặt hệ thống tưới nước tự động, ứng dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất; xây dựng hàng rào quanh vườn, cải tạo đường đi để thuận lợi cho việc chăm sóc, thu hoạch. Từ các vườn hộ này, nhiều sản phẩm cây ăn quả như: Bưởi, ổi, na…đã được đưa ra thị trường thành sản phẩm hàng hóa. Bên cạnh đó, các hộ còn trồng xen canh các loại rau màu gối vụ để tăng thêm thu nhập trong vườn nhà.

Như nhiều hộ dân khác ở xã Tân Tiến, huyện Yên Sơn, kể từ khi tỉnh ban hành Bộ tiêu chí Vườn mẫu nông thôn mới, chị Hoàng Thị Hằng ở thôn 4, đã thay đổi hẳn cách nghĩ, cách làm, cách sản xuất để tạo nên khu vườn sinh thái với mô hình vườn, ao, chuồng tạo cảnh quan luôn xanh - sạch - đẹp, góp phần thúc đẩy sản xuất, phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho gia đình. Chị Hằng cho biết: Với diện tích 5ha, khi tham gia cây dựng mô hình Vườn mẫu nông thôn mới, ngoài việc quy hoạch lại hệ thống vườn, gia đình chị đã bố trí quỹ đất trong vườn khoa học nhất để trồng cây ăn quả và nuôi cá, ốc với 500 gốc cam vinh, ao nuôi cá và nuôi ốc nhồi. Gia đình chị đang tiếp tục nâng cao hơn nữa các tiêu chí Vườn mẫu nông thôn mới, đồng thời xây dựng thương hiệu cho sản phẩm từ vườn của gia đình theo tiêu chuẩn VietGAP.

Vườn mẫu nông thôn mới với mô hình vườn - ao - chuồng tại thôn 4, xã Tân Tiến, huyện Yên Sơn

Hiện nay, Ủy ban nhân dân huyện Yên Sơn đã hỗ trợ 10 hộ gia đình trên địa bàn xã Tân Tiến thực hiện hiệu quả mô hình Vườn mẫu nông thôn mới. Theo đó, mỗi hộ được hỗ trợ 10 triệu đồng từ nguồn ngân sách huyện. Nhiều gia đình xây dựng được Vườn mẫu với hệ thống cây cảnh, vườn rau, khu vực xử lý rác thải, khu vực chăn nuôi được quy hoạch hợp lý, tạo điểm nhấn cho cảnh quan nông thôn sáng - xanh - sạch - đẹp.
Ông Nguyễn Hồng Hải, Bí thư Đảng ủy xã Tân Tiến, huyện Yên Sơn cho biết: Cấp ủy chính quyền xã Tân Tiến luôn đẩy mạnh việc thực hiện Bộ tiêu chí Vườn mẫu nông thôn mới đối với các hộ gia đình đã đăng ký thực hiện đảm bảo theo đúng kế hoạch. Mặt khác, chủ động rà soát các vườn hộ gia đình đảm bảo diện tích từ 1000m2 trở lên để tập trung tuyên truyền, vận động các hộ tham gia đăng ký xây dựng Vườn mẫu nông thôn mới. Từ mô hình Vườn mẫu nông thôn mới của gia đình chị Hằng cũng như các mô hình đã đạt Vườn mẫu nông thôn mới trên địa bàn xã, thời gian tới, cấp ủy chính quyền xã sẽ nhân rộng ra trên địa bàn với các mô hình trang trại khác, đẩy mạnh phát triển kinh tế làm giàu cho người dân. Đồng thời chủ động phối hợp với các phòng, ban chuyên môn cấp huyện hướng dẫn người dân thực hiện quy hoạch, chỉnh trang vườn hộ, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào canh tác, đặc biệt là xây dựng hệ thống nước thải và thu gom, phân loại chất thải để không gây ô nhiễm môi trường, góp phần hoàn thành mục tiêu xây dựng xã Tân Tiến đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, hướng đến nông thôn mới kiểu mẫu trong thời gian tới.
Có thể nói, việc xây dựng Vườn mẫu nông thôn mới đã làm chuyển biến nhận thức, ý thức của người dân về thay đổi tập quán sản xuất, từ tự cung, tự cấp sang đưa những giống cây trồng chất lượng, có giá trị cao vào sản xuất theo hướng hàng hóa, kết nối thị trường. Hình thành nền nếp lao động, sản xuất khoa học, sử dụng quỹ đất sản xuất hiệu quả cao hơn, từ đó nâng cao thu nhập cho người dân, từng bước tạo đà xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu ngày một bền vững./.