Thôn Thượng Minh, xã Hồng Quang, huyện Lâm Bình hiện có 177 hộ dân với 878 nhân khẩu, dân tộc chủ yếu là: Pà Thẻn, Dao, Tày, Mông và người Thuỷ, trong đó dân tộc Pà Thẻn có 605 người với 143 hộ. Những năm qua người dân Thượng Minh luôn gìn giữ nét văn hóa truyền thống mang bản sắc dân tộc. Mỗi dân tộc đều có những truyền thống với nét đặc trưng riêng, gắn liền với đời sống sinh hoạt và được bao thế hệ cùng gìn giữ như một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân Thượng Minh.

Các hoạt động văn hóa, du lịch trải nghiệm luôn được bà con ở Thượng Minh chú trọng quan tâm thực hiện. Đặc biệt khi về với Thượng Minh, các giá trị văn hóa truyền thống của người dân tộc Pà Thẻn được người dân bảo tồn, phát huy giá trị và phục dựng đưa vào sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Sự độc đáo trong lễ hội, nghi lễ truyền thống của người Pà Thẻn đã góp phần làm phong phú nền văn hóa của xã Hồng Quang nói chung và thôn Thượng Minh nói riêng, đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần và sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân và du khách gần xa.

Khi nhắc đến người Pà Thẻn là người ta nhắc đến Lễ Nhảy lửa. Lễ Nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn thường diễn ra vào khoảng từ ngày 16 tháng 10 âm lịch năm trước đến ngày 16 tháng Giêng âm lịch năm sau. Nghi lễ được tổ chức ở một khoảng sân rộng ở thôn và chia làm hai phần, cúng trước khi mặt trời lặn diễn ra khoảng 3 - 4 tiếng và nhảy lửa sau khi trời tối diễn ra trong khoảng 1 tiếng. Với ý nghĩa để mừng cho mùa màng bội thu và mong cho mọi người, mọi nhà được mạnh khỏe, bình an.

Tuy màu sắc tâm linh huyền bí, nhưng Lễ Nhảy lửa truyền thống của người Pà Thẻn là một kho tàng văn hóa hết sức phong phú và độc đáo, chứa đựng những giá trị tinh thần đậm nét nhân văn, đó là nơi con người giao hòa hội tụ để sau những ngày lao động vất vả, mệt nhọc họ lại tìm được niềm tin, tìm được tình yêu trong cuộc sống.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học của di sản, ngày 01/6/2023 Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký quyết định đưa Lễ Nhảy lửa của người Pà Thẻn, tỉnh Tuyên Quang vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia nhằm quảng bá và tôn vinh những giá trị văn hóa đặc sắc của di sản, qua đó nâng cao ý thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành và nhân dân trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản; từ đó gắn kết con người với cộng đồng, phát triển sản phẩm du lịch độc đáo, riêng có để thu hút khách du khách, góp phần hoàn thành mục tiêu của tỉnh về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng, gắn với đó là đẩy nhanh tiến độ thực hiện kế hoạch của tỉnh về thực hiện Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, giai đoạn 2021-2025.

Cùng với Lễ Nhảy lửa, về với Thượng Minh những ngày nay, du khách cũng sẽ được trải nghiệm Lễ Kéo chày mang tính chất cộng đồng cao; văn hóa về ẩm thực với những món ăn nổi tiếng như: bánh sừng trâu, bánh dầy, sôi ngũ sắc, thịt lợn treo gác bếp…; các làm điệu dân ca…

Lễ hội nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn thôn Thượng Minh, xã Hồng Quang, huyện Lâm Bình

Ông Phù Đức Lâm, Chủ tịch UBND xã Hồng Quang cho biết: Trước đây, đời sống của người dân ở Thượng Minh còn gặp rất nhiều khó khăn, họ phải lên rừng kiếm măng, đào củ mài sống qua ngày, tập quán sản xuất nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào tự nhiên. Được sự quan tâm của nhà nước, giờ đây đời sống của bà con đã đổi thay nhiều, người dân đã biết trồng trọt theo mùa vụ, chăn nuôi theo khoa học, kỹ thuật nên đời sống dần khấm khá, nhiều hộ đã thoát nghèo. Hiện nay, 100% hộ gia đình đã được sử dụng điện lưới, 100% trẻ em đến tuổi được đi học.
Với những giá trị văn hóa truyền thống riêng có, người dân thôn Thượng Minh đã mạnh dạn đầu tư mô hình du lịch cộng đồng gắn với Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới. Bước đầu đã thu hút khách du lịch đến trải nghiệm về cuộc sống của đồng bào nơi đây, đặc biệt là những giá trị văn hóa truyền thống./.