Dẫn chúng tôi thăm vùng bưởi, loại cây ăn quả đang là hướng phát triển kinh tế mũi nhọn của thôn, ông Triệu Quang Mai, Trưởng thôn Vuông Vàng 1, xã Xuân Vân cho biết: Toàn thôn Vuông Vàng 1 có 130 hộ gia đình, cả 130 hộ đều trồng bưởi, có hộ trồng 300-400 cây như hộ ông Hoàng Văn Cương, ông Trương Văn Hạnh, còn lại trung bình từ 100-150 cây, hộ nào ít trồng 50-70 cây.

Thăm vườn bưởi của ông Hoàng Văn Hoàng, thôn Vuông Vàng 1, xã Xuân Vân

Phát triển kinh tế hộ từ trồng bưởi của hộ gia đình ông Hoàng Văn Hoàng là một trong những hộ gia đình điển hình trong việc phát triển kinh tế vườn của thôn Vuông Vàng 1. Ông Hoàng cho biết: Gia đình có khoảng 01 ha đất màu đồi, để phát triển kinh tế trên diện tích này, những năm trước gia đình đã trồng đủ loại cây trồng, từ dong riềng, sắn, mía, vải thiều Lục Ngạn và gần đây là bưởi. Trong những cây thử nghiệm duy chỉ có cây bưởi là thu nhập cao ổn định và dễ chăm sóc. Hiện tại vườn bưởi của gia đình ông Hoàng trồng 70 cây với hai giống bưởi khác nhau (một vườn trồng giống bưởi đường Xuân Vân trồng 20 cây, bán cho thương lái đang thu hoạch với giá 40 triệu đồng. Một vườn trồng giống bưởi Diễn, trồng khoảng 50 cây, giống bưởi này cho thu hoạch muộn hơn, dự kiến có giá bán khoảng 70-90 triệu đồng), tính bình quân mỗi cây bưởi cho thu hoạch từ 120-150 quả..

Ông Hoàng với vườn bưởi của mình tại thôn Vuông Vàng 1, xã Xuân Vân

Ông Hoàng cũng cho biết thêm, đặc tính của bưởi Xuân Vân được nhân giống từ cây giống gốc thôn Soi Hà thường chín sớm thu hoạch vào tháng 9 và tháng 10. Đây là giống bưởi đường mỏng vỏ, múi bưởi dày và đều nhau, khi bóc ra hạt tép đều mọng nước, tuy ngọt nhưng không bị dính tay. Ở thời điểm đầu tháng 10, tại các gia đình trồng bưởi ở Xuân Vân đều có bán, giá mỗi năm tuy khác nhau nhưng mấy năm nay chênh lệch không đáng kể, giao động từ 20 nghìn đồng đến 25 nghìn đồng/quả. Riêng bưởi ở thôn Soi Hà, giá cao hơn một chút vì bưởi già có vị sắc ngọt hơn. 

Đến thăm một hộ gia đình trồng bưởi khác ở thôn Vuông Vàng 1, đó là hộ gia đình ông Hoàng Văn Cương. Nhìn từ xa thấy một màu xanh của bưởi trải rộng, vào sát gốc quả sai trĩu cành có cây tán rộng tới 6 m, có từ 5 đến 10 cọc chống đỡ cành để không bị gãy vì đeo nhiều quả. Vườn bưởi của gia đình ông Cương được trồng nhiều đợt, cây già nhất có trên 10 năm tuổi. Vườn bưởi của gia đình ông Cương vừa bán quả, vừa bán cành chiết mỗi năm thu vài trăm triệu đồng, chưa kể mỗi năm gia đình còn bán hàng tấn hồng không hạt và chanh tứ mùa.

Ông Nguyễn Văn Việt, Phó chủ tịch UBND xã Xuân Vân cho biết: Hiện xã có 25 thôn với 2.258 hộ trên 9.000 khẩu. Do đặc thù của địa hình miền núi, diện tích đất ruộng 284 ha, trong đó 134 ha cấy 2 vụ còn lại là ruộng 1 vụ. Để phát triển kinh tế trên vùng đất khó, bà con đưa nhiều loại cây về trồng nhưng đến nay có 3 loại cây đưa vào sản xuất hàng hóa là bưởi, hồng không hạt và mía. Trong đó diện tích bưởi hơn 700 ha, mía gần 100 ha và hồng không hạt trên 20 ha. Theo tính toán của địa phương, với cây mía cho thu nhập 60 triệu đồng/ha; hồng không hạt thu nhập bình quân đạt 145 triệu đồng/ha; cao nhất vẫn là bưởi, mỗi ha lên tới 175 triệu đồng. Hiện nay 25/25 thôn trong xã đều có hộ trồng bưởi, nhưng diện tích trồng tập trung và có nhiều hộ tham gia đứng đầu là thôn Soi Hà với 36,6 ha; Soi Đát 14 ha; Vông Vàng 1 có 11,3 ha; An Lạc 2 có 10 ha; Đồng Tày 9,2 ha; còn lại các thôn trồng dưới 8 ha. Trong diện tích trồng bưởi hiện có trên 400 ha đang cho thu hoạch, vụ bưởi này Xuân Vân ước thu về trên 80 tỷ đồng.

Mùa bưởi bội thu đến với người dân Vuông Vàng 1, xã Xuân Vân

Phát triển kinh tế từ trồng bưởi đã góp phần quan trọng làm thay đổi diện mạo, cuộc sống của nhân dân nơi đây. Những ngôi nhà khang trang đang từng ngày mọc lên, cuộc sống ấm no, hạnh phúc của người dân đang thay đổi từng ngày./.